یەکەم/ سوپای کەمبوجی دووەم/

کەمبوجی دووەم پاشای هەخامەنشین ساڵی 526 پ.ز هەڵمەتێکی سەربازی بۆسەر وڵاتی میسڕ دەست پێکرد لەو هەوڵمەتەدا توانی میسڕ داگیربکات ئەویش دوای بردنەوەی شەڕی (پلۆزیۆم) لە ساڵی 525 پ.ز و شکانی سوپای میسڕ، لە ساڵی 524 پ.ز پاشا (کەمبوجی دووەم) سوپایەکی ٥٠ هەزاری ڕەوانەی (پەرستگای مێرگی سیوا) کرد کە قوڵایی بیاباندا بوو، بەڵام سوپاکە هەرگیز نەگەیشتە شوێنی خۆی و لە نێو بیاباندا بێسەروشوێن بوون و ئاسەواریان نەما، مێژوو نوسی یۆنانی(هێرۆدۆت) ئەڵێت "سوپاکە کە بەڕێکەوتن بۆ لەناوبردنی پەرستگای ئامون لە مێرگی سیوا، ژمارەی سوپاکە ٥٠ هەزار کەس بوون، لە ناوەڕاستی بیاباندا گەردەلولی لمی بیابانی هەڵیکرد و تەواوی سوپاکەی لەناوبرد"، ڕاجیایی هەیە لەسەر ئەم ڕوداوە وەک ئەفسانە میسڕیەکان ئەڵێن کە ئەم سوپایە بەر غەزەبی ئامون کەوتون و هەموویانی لەناوبردوە، ڕایەکی تریش هەیە کە ئەڵێن سوپاکە شەکەت بونە و یاخیبوەکانی ئەوکاتەی میسڕ لە بیاباندا لەناوی بردون.

سوپاکە دیار نەما، ئەوەی هەیە تەنها ناویەتی لە مێژوودا.

دووەم/ فەیلەقی ٩ی هیسپانیا/

ئیمپڕاتۆریەتی ڕۆمانی یەکێک بوو لە ئیمپڕاتۆریەتانەی کە سوپاکانی جێگیر و هەمیشە ئامادە بوون، فەیلەقی ٩ ی هیسپانیا (ئیسپانیا) یەکێک بوو لە فەیلکەقەکانی ئیمپڕاتۆریەتی ڕۆمان کە سەدەیەک پێش زاین دامەزراو لە چەندین ناوچەی ئیمپڕاتۆریەتەکە خزمەتیان کردوە و ژمارەیان ٥ هەزار سەربازی ڕۆمانی بوون، ئەم فەیلەقە یەکێک بوو لەو لەشکرانەی کە بەشێکی بەڕیتانیایان داگیرکرد.

کاتێ لە ساڵی 120ز ئەوکات بە فەرمانی ئیمپڕاتۆر (ئادریان) نێردران بۆ بەڕیتانیا بۆ ئەوەی یاخیبونی هۆزە بەڕیتانیەکان کپکەنەوە لەودیوی شورای (ئادریان)، کاتێ شوراکەیان تێپەڕاند ئیدی لەو کاتەوە نە دەنگیان ما نە شوێنەوار (٥ هەزار) سەربازی ڕۆمانی بێسەروشوێن بوون و لەو کاتەوە کەس نەیزانی چی بەسەر ئەم فەیلەقەدا هاتوە.

چەند ڕایەک هەیە لەسەری یەكێک لە ڕایەکە دەڵێن کە ئەم فەیلەقە هەموویان کوژراون بەدەستی خێڵە بەڕیتانیەکان و کەسیان لێ دەرباز نەبوە.

ڕایەکی تریش هەیە کە دەڵێن ئەم لەشکرە چونکە سەربازەکانی پێشتر لە بیاباندا بونە بۆ شەڕی پارسەکان و ئینجا ڕاستەو خۆ هێندراون بۆ باکور بۆ ناو ئەو سەرماو سۆڵەیە بۆیە سەربازەکان کەشو هەواکەیان پێنەکەوتوە و نەخۆش کەوتونە، دوای بڕینی شوراکەش و ڕۆشتنیان بەرەو باکور زیاتر سەرمابوە و سوپاکە توشی لەناوچون بوەتەوە و کەسیان دەربازیان نەبوە.

دواتر ئەم ڕوداوە لەناو ئیمپڕاتۆریەتەکەدا دەنگی دایەوە و هەربۆیە خەڵکی بەودیوی شورای (ئادریان) ئەوت کۆتایی جیهان، هەروەها نازناوی (فەیلەقی ونبوو)یان لەم فەیلەقە نا، لەم ڕۆدا چەند فلیمێک هەیە باسی ئەم فەیلەقە ئەکات کە چۆن ونبوە، بەڵام هەمووی گریمانەن و تا ئێستا نازانرێت چیان بەسەرهاتوە.

سێیەم/ هەڵمەتی خاچپەرستی منداڵەکان/

لە ساڵی 1212 لە لە گەرمەی هەڵمەتە خاچپەرستیەکاندا وڵاتی فەڕەنسا هەڵمەتێکی خاچپەرستی ڕاگەیاند بۆ خاکی مسوڵمانان، ئەوەی جیاواز بوو لەم هەڵمەتەیا ئەوە بوو کە تەنها منداڵ بەژداری تیاکردبوو کە ژمارەی سوپاکە نزیکی 20 هەزار منداڵ بوون، کە لە وڵاتانی ئەوروپاوە بەدەنگ ئەم هەڵمەتەوە هاتبوون، ئەوەی ئەم هەڵمەتەی جیا ئەکردەوە لەوانی تر ئەوەبوو کە لەلایەن پاپاوە دەرنەکرابوو هەڵمەتەکە.

سوپاکە لە پاریسەوە بەڕێکەوت تا باشوری ئەوروپا و گەیشتنە کۆماری (جەنەوەی) و لە شاری (جەنەوەی) لەوێوە بودجەی سوپاکە تەواو بوو و کەس نەبوو پارەیان بۆ سەرف کات هەر بۆیە سوپاکە هەلوەشایەوە و هەڵمەتەکە پێش ئەوەی بگاتە خاکی پیرۆز شکستی هێنا.

باشە بۆ یەکێلە لەو سوپایانەی کە ون بونە؟

پێش شکستەکە هەنێکیان چونە کەنار دەریاکە چاوەڕێی کەشتیەکان بوون بێت و بیان پەڕێنێتەوە بە دەریادا، بەڵام هەموویان بێسەروشوێن بوون لە کەنار دەریاکەیا.

پاش شکستی هەڵمەتەکەش تەنها کەمێکی منداڵەکان توانیان بگەنەوە ماڵ، زۆر بەیان ڕفێندران و کران بە کۆیلە و بێسەروشوێن کران.