سەرەتا

شێوەگۆڕکێ، گۆڕانە ئەفسووناوییەکەی کرمۆکەیەکی سادە بۆ پەپوولەیەکی سەرسووڕهێنەر، جێی سەرنجی هەردوو منداڵ و گەورەکانیشی بووە بۆ چەندین سەدە. ئەم کردارە سەیرە نەک تەنها گووزارشت لە گۆڕان و گەشە دەکات بەڵکو تێگەیشتنی سەرنجڕاکێش بۆ سەمەرەکانی جیهانی سرووشتیش دابین دەکات. لەم نووسراوە بەرفراوانەدا، دەست دەکەین بە لێکۆڵینەوەیەکی قووڵی جیهانی شێوەگۆڕکێ، دەگەڕێین بەناو ئاڵۆزییە زانستییەکانی، ئەو قۆناغانەی کە دەیگرێتەوە، کاریگەرییەکەی لەسەر جۆرەها جۆری زیندەوەر، و ئەو گرنگییە ژینگەییەی کە هەڵیدەگرێت.

زانستی پشت شێوەگۆڕکێ

تێگەیشتن لە کرمۆکەکان

بۆ ئەوەی تێبگەین کە بۆچی کرمۆکەکان بە گۆڕاندا بۆ پێگەیشتووەکان دەڕۆن، گرنگە کە یەکەمجار لە زیندەزانییە جیاکەرەوەکەیان تێبگەین. کرمۆکەکان قۆناغی لارڤایی پەپوولە و پەروانەکان دەنووێنن. دەست بە گەشتەکەیان دەکەن وەک هێلکەی بچووک کە لەکۆتاییدا دەترووکێن بۆ کرمۆکەکان. ئەم کرمۆکانە ئارەزووی زۆرخۆری نیشان دەدەن، کە گەڵا دەخۆن و بە گەشەی خێرادا دەڕۆن. ئەم قۆناغەی گەشە ڕێگەیان پێدەدات کە وزە هەڵبگرن بۆ کردارە شێوەگۆڕکێیەکانی داهاتوو.

قۆناغی پیووپایی

دوای ماوەیەک لە گەشە، کرمۆکەکان دەچنە ناو قۆناغی پیووپاییەوە، کە تیایدا قۆزاخەیەکی پارێزەر یان کریسالیس درووست دەکەن. لەناو ئەم بەرگەدا، گۆڕانێکی سەرسووڕهێنەر ڕوودەدات. ئەمە ئەو شوێنەیە کە شێوەگۆڕکێ جادووییەکە بەڕاستی دەست پێدەکات.

گۆڕانی خانەیی

لەناو قۆزاخەکەدا، لەشی کرمۆکەکە بە گۆڕانێکی تەواودا دەڕوات لەسەر ئاستی خانە. ئەم کردارە ئاڵۆزە پێویستی بە توانەوەی هەندێک شانە و درووستکردنی هی نوێ هەیە. کۆمەڵێک خانەی تایبەت بەناوی خەپلەکانی پێگەیشتن بەرپرسن لە پەرەپێدانی پێکهاتەکانی پەپوولەی پێگەیشتوو، وەکو باڵەکان، شاخەهەستەکان، و قاچەکان.

هاتنە دەرەوە وەک پەپوولەیەک

هەر کە گۆڕانەکە تەواو بوو، پەپوولە پێگەیشتووەکە لە قۆزاخەکە دێتە دەرەوە، باڵەکانی دەکاتەوە و یەکەمین باڵی دەگرێت. ئەم قۆناغەی کۆتا لووتکەی گەشتێکی زیندەیی قووڵ دیاری دەکات.

ئامانجی شێوەگۆڕکێ

خۆگوونجاندن و مانەوە

شێوەگۆڕکێ بۆ چەندەها مەبەستی زۆر گرنگ لە ژیانی پەپوولەدا بەکاردەهێنرێت. یەکێک لە هۆکارە سەرەکییەکان بریتییە لە خۆگووجاندن. کرمۆکەکان و پەپوولە پێگەیشتووەکان ئەرکی ژینگەیی جیاواز وەردەگرن، و پێویستییەکانیان دەگۆڕێت. کرمۆکەکان بەشێوەیەکی سەرەکی گیاخۆرن، لەکاتێکدا پەپوولە پێگەیشتووەکان لەسەر خواردنی شیلەی گووڵ دەژین. شێوەگۆڕکێ ڕێگە بە جۆرەکانی زیندەوەر دەدات کە خۆیان بگوونجێنن بۆ ئەم شێوازە جیاوازانەی ژیان.

خۆلادان لە کێبڕکێ

ڕەهەندێکی گرنگی تر کەمردنەوەی کێبڕکێیە لەنێوان زیندەوەرەکانی هەمان جۆردا. ئەگەر کرمۆکەکان و پەپوولە پێگەیشتووەکان بەیەکەوە ژیابانایە، کێبڕکێیان دەکرد لەسەر هەمان سەرچاوەی خواردن. شێوەگۆڕکێ ئەم کێبڕکییە کەم دەکاتەوە لەڕێی جیاکردنەوەی قۆناغەکان.

 هەڵهاتن لەدەست نێچیرگرەکان

کرمۆکەکان زیاتر لە مەترسیدان بۆ نێچیرگرەکان بەهۆی جووڵە هێواش و جەستە نەرمەکانیانەوە. بە گۆڕانیان بۆ قۆناغی پیووپایی، دەپارێزدرێن لەناو قۆزاخەکەدا.

ئەم گۆڕانە یارمەتییان دەدات کە خۆیان لەنێچیرگرەکان لابدەن و دەرفەتی گەیشتنیان بە پێگەیشتوویی زیاد بکەن.

هەمەچەشنێتی شێوەگۆڕکێ

پەپوولەکان و پەروانەکان

لەکاتێکدا کە شێوەگۆڕکێ زیاتر بەتووندی پەیوەستە بە پەپوولەکانەوە، گرنگە کە بزانین کە پەروانەکانیش بەم گۆڕانە سەیرەدا دەڕۆن. بەهەمان شێوەی پەپوولەکان، پەروانەکان بەناو قۆناغی لارڤاییدا دەڕۆن وەک کرمۆکە، دواتر دەچنە ناو قۆناغی پیووپاییەوە، لەکۆتاییدا بە پێگەیشتوویی دێنە دەرەوە. ئەو مەودا فراوانەی جۆرەکانی زیندەوەر لەنێو هەردوو کۆمەڵە مێرووەکە مەودای هەمەجۆری ڕەنگ، قەبارە، و ڕەفتاری پەیوەست بە شێوەگۆڕکێوە پیشان دەدات.

مێرووەکانی تر

شێوەگۆڕكێ پەل دەهاوێتە دەرەوەی پەپوولە و پەروانەکان تا چەندین مێرووی تر، وەک قالۆنچەکان، مێشەکان، و مێروولەکان بگرێتەوە، کە هەریەکەیان بە شێوە جیاوازەکانی ئەم کردارەدا دەڕۆن. قالۆنچەکان، بۆ نموونە، بە شێوەگۆڕکێی تەواودا دەڕۆن و

هاوشێوەی پەپوولەکان، لەکاتێکدا ئەوانی تر وەک مێروولەکان بە شێوەگۆڕکێیەکی ناتەواودا دەڕۆن کە قۆناغی ئاشکرای کەمتریان هەیە.  

ڕۆڵی پەپوولەکان لە سستەمی ژینگەییدا

پەڕێن

بەدەر لە گۆڕانە سەرنجڕاکێشەکەیان، پەپوولەکان ڕۆڵێکی زۆر گرنگ دەگێڕن لە سستەمە ژینگەییەکاندا. کاتێک بەخێرایی دەفڕن لە گووڵێکەوە بۆ گووڵێکی تر، و شیلەی گووڵ دەمژن، بەڕێکەوت هەڵاڵە دەگوازنەوە. ئەم ڕۆڵە زۆر گرنگە لە پەڕێندا یارمەتی ڕووەکەکان دەدات کە زۆرببن و هەمەجۆرێتی زیندەیی بپارێزن. زۆرێک لە ڕووەکەکان پشت بە پەپوولەکان دەبەستن وەکو سەرچاوەی سەرەکیی پەڕێنەریان، کە دەیانکات بە بەشێکی پێویستی تۆڕی ژینگەیی.

جۆرە ناسەرەوەکان

پەپوولەکان هەروەها وەک زیندەوەری ناسەرەوەش ڕۆڵ دەگێڕن، کە تەندرووستیی ژینگەکەیان دەنووێنن. کۆمەڵەیەکی گەشەسەندووی پەپوولە سستەمێکی ژینگەیی تەندرووست دەردەخات کە ڕووەکی زۆرە و پیسبوونی زۆر کەمە. بەپێچەوانەوە، دابەزینێک لە ژمارەی پەپوولەکان دەتوانێت ئاماژەیەک بێت بۆ تێکچوونی ژینگەیی کە هەوڵەکانی پاراستن و گرنگیپێدان 

بەپێویست دەکات.

دەرئەنجام

شێوەگۆڕکێی کرمۆکەکان بۆ پەپوولەکان گەشتێکی بەڕاستی ناوازەیە کە جوانییە تەواوەکەی سرووشت و خۆگوونجاندن پوختە دەکات. تێگەیشتنی قووڵ لە زانستی پشت ئەم دیاردەیە و بەبیرهێنانەوەی ئەو ڕۆڵە گرنگانەی کە پەپوولەکان دەیگێڕن لە سستەمە ژینگەییەکانماندا پەیوەندیمان لەگەڵ جیهانی سرووشتیدا قووڵ دەکاتەوە.